چند مدل بیماری پروستات را درگیر میکند؟
پروستات یا پروفسرته (prostate)، غدهای است در بخش فوقانی بدن مردان قرار دارد و اندام تناسلی مردان را تشکیل میدهد. این غده در داخل بدن و در ابتدا مجاری ادراری در لگن خاصره قرار گرفته است و به اندازه یک گردوی کوچک بوده و دارای وزنی حدوداً 30 گرم است. شکل این غده همانند یک هرم برعکس است و دارای بافت تودهای سفت است که از متشکل از بافت غددی و بافت عضلانی که مجرای ادرار را در برگرفته است. بافت عضلانی در هنگام انزال سبب خارج شدن منی از بیضهها میشود و این کار با منقبض سازی عضلات کیسههای منی و پروستات انجام میشود.
پروستات را میتوان یکی از مهمترین اعضا در بدن مرد برشمرد. این اندام کاربرد زیادی در دستگاه ادراری دارد . همچنین نقش قابل توجهی در فعالیتهای جنسی و تولید مثل دارد. عملکرد غده پروستات تأثیر زیادی در سلامت اندام تناسلی فرد دارد. مهمترین نقش غده پروستات در تولید مایعی شیری رنگ است. این غده در زمان انزال منقبض شده و مایع را تولید میکند. این مایعات از نظر PH خاصیت قلیایی یا بازی دارد بخش قابل توجهی از مایع منی را تشکیل میدهد (حدود ۳۰ درصد). با اضافهشدن این مایع به مایع منی حالت ژلاتینی به خود میگیرد. ماهیچههای غده پروستات که اطراف اندام تناسلی را در برگرفته است ؛ منقبض شده و باعث میشود مایع منی با فشار زیاد وارد مجرای ادراری شده و در طول انزال به خارج از بدن دفع شود. در ادامه با چند بیماری پروستات بیشتر آشنا میشویم.
فهرست مطالب:(با کلیک بر روی هر عنوان به توضیحات بیشتر هدایت شوید.)
-
پروستات کجای بدن قرار گرفته؟
-
عملکرد غده پروستات
-
بیماریهای غده پروستات
-
بهترین دارو برای درمان بزرگی پروستات چیست؟
پروستات کجای بدن قرار گرفته؟
پروستات نام خود را از ریشهای یونانی گرفته است؛ “کسی که جلو ایستاده است”. این عبارت به محل قرارگیری این غده در مردان اشاره میکند. این غده مستقیماً در قسمت زیرین مثانه و بالای عضلات کف لگن قرار دارد. پروستات مابین مثانه و آلت تناسلی مردانه قرار گرفته است به طوری که رکتوم (راستروده) در قسمت پشتی غده پروستات قرار گرفته است. مجرای ادراری از قسمت مرکزی غده پروستات عبور میکند و از این طریق ادرار از بدن خارج می شود . مایع منی و ترشحات غده پروستات نیز از راه مجرای ادراری به بیرون از بدن خارج می شوند.
ترشحات غده پروستات از چه موادی تشکیل شدهاند؟
پروستات مانند هر غده دیگر دارای ترشحاتی است و این ترشحات شامل مواد مختلف است. موادی مثل کلسیم، روی، ویتامین ث، آلبومین در ترشحات پروستات به مقدار زیادی دیده میشود. ناگفته نماند در ترشحات مواد دیگری مانند فیبرینوژن و انواع آنزیمها نیز دیده میشود.
روند تغییرات غده پروستات در طول زندگی
پروستات در هنگام تولد اندازه نسبتاً کوچکی دارد و رفته رفته با افزایش سن اندازه آن تغییر میکند و بزرگتر میشود. این تغییرات در بیشتر افراد تا سن 20 سالگی ادامه پیدا میکند و بعد از آن اندازه پروستات ثابت میماند . تغییرات پروستات در این دوران به دلیل هورمون تستوسترون است
غده پروستات حدود ۴۰ تا ۵۰ سالگی اندازه تقریباً ثابت (حدود ۳۰ سیسی) و وزن آن در این سنین در یک فرد بالغ سالم حدود ۲۰–۲۵ گرم و اندازه آن حدوداً ۴×۲×۳ سانتیمتر است.
عملکرد غده پروستات
غدهها به دو دسته برون ریز و درون ریز تقسیم میشوند و غده پروستات در دسته غده های برونریز قرار میگیرد. ترشحات این غده برون ریز وارد مجاری اداری میشوند و در آخر دفع میشوند.
همانطور که گفته شد پروستات مایعی را که دارای مواد مختلف از جمله کلسیم است ترشح میکند. این مایع همراه با میلیونها اسپرم در کیسههای منی ذخیره میشوند. ترشحات پروستات در واقع حمل و تغذیهرسانی اسپرمها را بر عهده دارند.
از وظایف دیگر این ترشحات میتوان به قلیاییسازی فضای واژن اشاره کرد. واژن دارای خاصیت و پی اچ اسیدی است و با توجه به این که این مایع ماهیت قلیایی دارد به طور کلی فضای واژن را خنثی میکند و اسپرمها در سلامت میمانند.
ترشحات غده برون ریز پروستات در فرایند آمیزش کمک بسیاری میکند به طور مثال به مایع منی ماهیتی ژلاتینی میدهد که این ماهیت سبب آسانسازی دخول میشود. به طور خلاصه ترشحات پروستات تأثیر بسیار زیادی در فرایند آمیزش و باروری و محافظت از اسپرمها دارد.
مواد تشکیلدهنده ترشحات غده پروستات
ترشحات غده پروستات , متشکل از مواد مختلفی از جمله, کلسیم، روی، یون سیترات، نوعی آنزیم لخته کننده و یک پروفیبرینولیزین، ویتامین ث (اسید آسکوربیک)، اسید فسفاتاز، آلبومین، آنتیژن اختصاصی پروستات (PSA) است.
نقش پروستات در دستگاه ادراری
پروستات نقش پررنگی در فرایندهای جنسی و آمیزش دارد اما جالب است بدانید که نقش این غده فقط به فرایندهای جنسی خلاصه نمیشود. غده پروستات نقش بسیار مهمی در دستگاه ادراری نیز دارد که بسیاری از افراد از این وظیفه پروستات بیخبر هستند. این غده در خارجیترین قسمت دستگاه ادراری قرار دارد و فاصله مثانه تا آلت تناسلی بدن را در برگرفته است. از اینرو منقبض شدن عضلات پروستات موجب آهسته شدن جریان ادرار در آقایان و کمک به کنترل ادرار و بهبود عملکرد دستگاه ادراری میشود.
بیماری پروستات
غده پروستات نیز مانند سایر قسمتهای بدن , ممکن است از سوی برخی بیماریها مورد آسیب قرار گیرد. بیماریهایی که این غده را مورد تهدید قرار میدهد, به طور کلی در سه دسته قرار میگیرند. این سه دسته شامل، پروستاتیت، هایپرپلازی خوشخیم پروستات و سرطان پروستات هستند. در این میان دو دسته اول خوشخیم و دسته سوم در دسته بیماریهای بدخیم قرار میگیرند.
• بیماریهای گروه اول پروستاتیت یا همان التهاب پروستات است که در اغلب موارد منشاآن عفونت میکروبی است.
• دسته دوم هایپرپلازی خوشخیم پروستات یا بزرگی خوشخیم پروستات است که در علم پزشکی با نام BPH شناخته میشود.
این بیماری شایعترین مورد در میان بیماریهای مربوط به پروستات است. متخصصین میگویند تقریباً نیمی از آقایان بالای سن ۵۰ سال به این بیماری مبتلا شدهاند. بعلاوه مردان جوان نیز اغلب با این مشکل درگیر هستند.
پروستاتیت یا التهاب پروستات
پروستاتیت یا تورم و التهاب غده پروستات که همراه با درد بوده و موجب دشوار بودن ادرار میشود یکی از انواع بیماری پروستات است. در برخی موارد سبب درد در کشاله ران، درد ناحیه لگن یا دستگاه تناسلی میشود. در برخی موارد نیز ممکن است علائمی شبیه آنفلوانزا بروز نماید. پروستاتیت ممکن است در تمام سنین اتفاق بیفتد. اما اغلب در سنین بالای ۵۰ سالگی و جوانان رایجتر است. گرچه علت بیماری ممکن است به دلایل مختلفی باشد, اما برخی موارد نیز احتمال دارد علت آن نامشخص باشد. به طور کلی پروستاتیت ناشی از عفونت باکتریایی بوده و اغلب پزشک آنتی بیوتیک تجویز میکند. این بیماری در برخی موارد به طور ناگهانی بروز کرده و احتمال بهبودی به خودی خود نیز وجود دارد و یا از طریق راههای درمانی به سرعت بهبود میابد و یا ممکن است در برخی موارد (پروستاتیت مزمن) دوره درمان ماهها به طول انجامد.
علائم پروستاتیت
نشانهها و علائم بیماری پروستاتیت با توجه به علت مشکل ممکن است متفاوت باشد. این علائم میتوانند با نشانههای زیر خود را نشان دهد:
• بروز درد در نواحی شکم، کشاله ران یا پایین کمر
• احساس درد در ناحیه بین کیسه بیضه و مقعد (پرینیوم)
• احساس درد یا ناراحتی در آلت تناسلی یا بیضهها
• انزال دردناک
• نشانهها و علائمی شبیه آنفلوانزا (در پروستاتیت باکتریایی)
• احساس درد یا سوزش در دستگاه تناسلی در زمان ادرار کردن (دیسوریا)
• مشکلاتی در ادرار ازجمله نشت ادرار یا تأخیر در شروع ادرار
• تکرر ادرار به خصوص در شب (نوکتوریا)
• نیاز فوری به ادرار کردن
• تیره بودن ادرار
• دیده شدن خون در ادرار
بزرگی پروستات یا بی پی اچ BPH
همان طور که اشاره شد به طور طبیعی از سن 20 سالگی به بعد باید پروستات اندازه ثابتی داشته باشد اما در بسیاری از افراد افزایش سن سبب افزایش اندازه پروستات میشود که در این صورت میگوییم این افراد با بزرگی پروستات یا بی پی اچ مواجه شدهاند. این بیماری معمولاً در افرادی که بیش از 70 سال سن دارند بیشتر دیده میشود.
پیش بینی میشود شیوع بی پیاچ (BPH) در سالهای آتی بیشتر میشود. اما هنوز دلیل قطعی برای این واقعیت وجود ندارد. اما بروز این اتفاق به دلیل رشد و تکثیر سلولهای پروستات می باشد. با وجود عدم دلیل مشخص، اما فاکتورهای ریسک بسیاری وجود دارد که احتمال تأثیر مستقیم در این عارضه است. اما امکان افزایش ریسک ابتلا به این بیماری برای برخی افراد با شرایط زیر بیشتر است:
• رژیم غذایی ضعیف
• سبک زندگی و بیتحرکی
• سابقه بی پی اچ در خانواده
• سن بالای ۴۰ سال
• دیابت
• اضافهوزن
• استفاده از مسدود کنندههای بتا
• نژاد اروپایی یا آفریقایی داشتن (مردان آسیایی در معرض خطر کمتری قرار دارند)
همچنین برخی عارضههای پزشکی ممکن است موجب شانس ابتلا به بی پی اچ را افزایش دهد. از جمله:
• سکته
• ام اس
• پارکینسون
• آلزایمر
• نوروپاتی دیابتی
• عفونت مثانه
• جراحی لگن
• سندروم متابولیک
علائم هایپرپلازی پروستات خوشخیم
گرچه علایم بسیاری برای جلوگیری از بروز پروستات خوش خیم ذکر شد, اما ممکن است برخی افراد با این بیماری درگیر شوند در حالی که هیچ نشانهای از آن را در گذشته مشاهده نمی کردند. این جمله به این معنی است که ممکن است برخی افراد مبتلا به این بیماری باشند اما هیچ نشانه و عارضهای ندارند و به صورت عادی در طول سالیان بسیاری به زندگی خود ادامه میدهند. اما، این عارضه زمانی خود را نشان داده که مجرای ادراری تحت فشار هستند. این شرایط ممکن است باعث بروز مشکلات متعددی در جریان ادرار شود، از جمله:
• دشواری در ادرار کردن
• جریان ادرار ضعیف
• توقف و شروع بیاختیار ادرار
• چکه کردن ادرار با وجود اتمام آن
طولانی شدن انسداد مجرای ادراری، میتواند بر ماهیچههای مثانه اثر بگذارد. در این شرایط مثانه مجبور میشود شدیدتر فعالیت کند تا ادرار را دفع کند که موجب ضعیف شدن ماهیچهها و در نتیجه تخلیه مثانه میشود. ضعیف شدن مثانه، میتواند باعث علائم زیر شود:
• نیاز ناگهانی به ادرار کردن
• نیاز به ادرار بیش از هشت بار در روز
• احساس نیاز فوری به ادرار دقیقاً بعد از رفتن به دستشویی
• بیاختیاری
• بیدارشدن در طول شب با احساس نیاز فوری به ادرار
از کجا بدانم مشکل بزرگی پروستات است یا بیاختیاری ادرار؟
در صورتی که به صورت متعدد نیاز ناگهانی و فوری به تخلیه مثانه را احساس میکنید، و در دفعات متعدد شبانه روز به سرویس بهداشتی مراجعه میکنید، ممکن است بپرسید آیا دلیلش بی پی اچ است یا مثانه بیش فعال.
هر دو مورد، دارای علائم یکسانی است اما, ممکن است عارضههای کاملا متفاوتی منتج شوند که نیاز به درمان جداگانه دارند. در نتیجه تجربه این موارد برای یک مرد، برای درمان این عارضه در اولین گام نیاز به مراجعه به یک اورولوژیست است و بعد از آنالیز ادرار تعیین میشود این عارضه بیاختیاری ادرار است یا بزرگی پروستات.
بهترین دارو برای درمان بزرگی پروستات چیست؟
تجویز داروهای مناسب برای درمان پروستات امر مهمی است که باید شرایط بیمار در نظر گرفته شود. زیرا اغلب بیماران دارای سنین بالای 50 سال می باشند و این دارو باید با احتیاط تجویز شود. در بیماران در این سنین، احتمال مصرف داروهای مختلف زیاد است، بنابراین مصرف داروهای مختلف از ریسک بالایی برخوردار است. ازاینرو مکملهای بسیاری برای درمان و کنترل بی پیاچ وجود دارد. اما مشکل قابل توجه نظارت کمتری است که نسبت به این مکملها صورت میگیرد؛ بنابراین استانداردهای ایمنی و اثرات جانبی آنها خیلی شناخته شده نیستند.
اثرگذاری مکملها در هر بیماری متفاوت است، بنابراین ممکن است نتیجه داروها و مکملها در برخی موارد مشکلساز شود. با این حال طبق آمارها اکثر داروهای تجویزی برای بیشتر بیماران اثرگذاری مثبتی داشته است. دو داروی مهم برای بی پی اچ عبارتاند از:
مسدودکنندههای آلفا
بازدارندههای آلفا-ردوکتاز
تأثیر رژیم غذایی بر کنترل بزرگی پروستات خوشخیم
یکی از مهمترین راهها برای کنترل بیماری رژیم غذایی است. معمولاً رژیم غذایی سالم تأثیر زیادی در بدن انسان و افزایش سلامتی آن دارد. این مسئله یک عامل قابل توجه برای بزرگی پروستات خوش خیم است. هورمونهای تستوسترون و دی هیدرو تستوسترون (DHT) به طور مستقیم درگیر غده پروستات هستند و رژیمهای غذایی که این هورمونها را بالا میبرد، میتوانند موجب افزایش خطر ابتلا به بزرگی پروستات خوش خیم در انسان میشود.
کلام آخر
پروستات از غدد مهم مردان به حساب میآید که در فرایندهای جنسی و دستگاه ادراری نقش دارد. با رعایت بسیاری از امور مانند انجام فعالیتهای ورزشی مناسب و تغذیه مناسب میتوان از بیماری و آسیب به این غده جلوگیری کرد. در آخر توصیه میشود در صورت مشاهده علائم بیماری پروستات سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا از سلامت آن مطمئن شوید. بسیاری از بیماریها با رسیدگی زود هنگام به طور کامل بهبود مییابند.
واحد تحقیق و توسعه شركت داروسازي اکسیر گستر اسپادانا